Με ατζέντα την ανάκαμψη του κεφαλαίου ...

Πραγματοποιήθηκε τελικά την Παρασκευή στην Αθήνα η σύνοδος των αρχηγών των μεσογειακών κρατών της ΕΕ, με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης. Είναι όμως φανερό ότι παρόλο που μπήκε μπροστά η ελληνική κυβέρνηση, η σύνοδος στηρίχτηκε από ισχυρά κράτη της ΕΕ και πρώτα απ' όλα τη Γαλλία και την Ιταλία. Γι' αυτό, άλλωστε, οι αντιδράσεις σε επίπεδο ΕΕ και πρώτα απ' όλα Γερμανίας αναφέρονται σε κίνηση που στοχεύει την αντιπαράθεση με την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική στο πλαίσιο της ΕΕ, την ανάγκη για «μεταφορά πόρων» στα κράτη τους με στόχο να στηριχθούν επενδύσεις. Αυτά ενώνουν παρά τις διαφορές τους καθώς και τα μεγάλα χρέη τα συγκεκριμένα κράτη που συμφωνήθηκε να ξανασυναντηθούν την επόμενη φορά στη Λισσαβόνα. Εκφράζοντας έτσι αντιθέσεις που εκδηλώνονται σχετικά με το μέλλον της ΕΕ και του Ευρώ.

Στη σύνοδο συμμετείχαν ο Κύπριος Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρ. Ολάντ, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Μ. Ρέντσι, ο Μαλτέζος πρωθυπουργός, Τζ. Μουσκάτ, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, Α. Κόστα και ο αναπληρωτής υπουργός ΕΕ της Ισπανίας, Φ. Εγκιδάθου, εκπροσωπώντας τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό, Μ. Ραχόι, ο οποίος δήλωσε αδυναμία συμμετοχής λόγω της ρευστής πολιτικής κατάστασης στη χώρα του.

Ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας μία μέρα πριν από τη σύνοδο εξέθετε στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» τις συγκλίνουσες «διεκδικήσεις» του κεφαλαίου των χωρών του «Νότου», στον ανταγωνισμό τους με τα κεφάλαια άλλων κρατών - μελών της ΕΕ, σημειώνοντας: «Εχουμε σήμερα έναν Βορρά που συσσωρεύει πλεονάσματα και έναν Νότο που υποφέρει από την ύπαρξη μεγάλων ελλειμμάτων. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή σύγκλιση, όσο υπάρχουν τέτοιες ανισότητες. Στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης δεν μπορεί να κυριαρχούν οι χώρες Visegrad. Σέβομαι τις απόψεις τους, αλλά μιλάμε για την Ευρώπη των 27».

Πρόσθετε, μάλιστα, στο όνομα του «ρεαλισμού» και των μη ευνοϊκών συσχετισμών, ότι δεν ζητά το τέλος του Συμφώνου Σταθερότητας, ωστόσο θα «πρέπει να μπορούμε να εξασφαλίσουμε κάποιες εξαιρέσεις αναφορικά με το Σύμφωνο Σταθερότητας, να αυξήσουμε τη στήριξη στα μέτρα που ευνοούν την ανάπτυξη».

Συγκλίσεις και ανταγωνισμοί

Την εκτίμηση ότι η σύνοδος θα αποτελέσει «ένα σταθερό και δημιουργικό φόρουμ θετικής συμβολής στον διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης», εξέφρασε στην εισηγητική του τοποθέτηση στην έναρξη της συνόδου, οΑλ. Τσίπρας. Παραδέχτηκε ότι οι διαφορές παραμερίζονται μπροστά στον κοινό στόχο να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερους όρους αντιμετώπισης της καπιταλιστικής κρίσης και να διαμορφώσουν μια «κοινή εποικοδομητική συμβολή στον κρίσιμο διάλογο για το μέλλον της ΕΕ» μπροστά και στη Σύνοδο της Μπρατισλάβα.

Ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Φρ. Ολάντ, προσερχόμενος στη σύνοδο έθεσε καθαρά την επιδίωξη «να τεθεί η ανάπτυξη στην κορυφή των προτεραιοτήτων». «Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ γιατί οι χώρες του Νότου είναι χώρες οι οποίες βιώνουν οικονομικές καταστάσεις, που απαιτούν να τεθεί η ανάπτυξη στην καρδιά των προτεραιοτήτων», δήλωσε και πρόσθεσε «Σκέφτομαι την Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, αλλά, επίσης, και τη Γαλλία, όπου πάντα θέταμε την προτεραιότητα της ανάπτυξης, παρά το γεγονός ότι σεβόμαστε μία σειρά κανόνων πειθαρχίας, που βέβαια ισχύουν για όλους».

Την ίδια ώρα, καυστικά σχολίαζε τη σύναξη ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε, ο οποίος, προσερχόμενος στο Eurogroup, ρωτήθηκε σχετικά και απάντησε: «Οταν σοσιαλιστές ηγέτες συναντώνται μεταξύ τους, τις περισσότερος φορές, δεν προκύπτει κάτι έξυπνο».

Επικριτικός για τον Αλ. Τσίπρα αλλά και τους Φρ. Ολάντ και Μ. Ρέντσι ήταν ο Γερμανός ευρωβουλευτής πρόεδρος της πολιτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στην Ευρωβουλή, Μ. Βέμπερ, δηλώνοντας ότι ο Τσίπρας «κάνει πάλι τα συνηθισμένα του κόλπα», ότι «αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη τώρα είναι ενότητα και σίγουρα όχι νέες προσπάθειες διαίρεσης» και πως «τα αιτήματα της Αθήνας οδηγούν στο πουθενά. Ο κ. Τσίπρας πρέπει να ξεκινήσει από την πλήρη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που υποσχέθηκε. Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Ολάντ - πιθανώς για λόγους εσωτερικής πολιτικής - και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ρέντσι επιτρέπουν στον κ. Τσίπρα να τους χειραγωγήσει δεν είναι πραγματικά ένα σημάδι ευθύνης».

Στο μεταξύ, η σύνοδος σχολιάστηκε και απ' τον γερμανικό Τύπο με την «Die Welt» να αναφέρει ότι «οι ισορροπίες στην Ευρώπη μετατοπίζονται» και να προσθέτει, αντανακλώντας αντιθέσεις και στο εσωτερικό της γερμανικής αστικής τάξης: «Πρόκειται για μια λαμπρή συνάθροιση. Το σύνθημα της συνάντησης το καθόρισε ο Τσίπρας "Ανάπτυξη ή λιτότητα". Πρόκειται για την κήρυξη πολέμου στην πολιτική της λιτότητας στην Ευρώπη. Η μίνι σύνοδος κορυφής δεν είναι μια συνάντηση για ανταλλαγή απόψεων, αλλά μια συνάντηση για την οποία η καγκελάριος Μέρκελ πρέπει να τρέμει ... Διαμορφώνονται νέες συμμαχίες. Η Γαλλία αναζητά άλλους εταίρους. Η σύνοδος κορυφής της Αθήνας είναι μόνο μια πρόγευση».

Καπιταλιστική ανάκαμψη και ασφάλεια πάνε μαζί...

Αμέσως μετά το πέρας της συνόδου τόσο με τις δηλώσεις τους οι συμμετέχοντες όσο και με τη Διακήρυξη των Αθηνών γίνεται φανερή η στόχευσή τους να διεκδικήσουν μέτρα ενίσχυσης της προσπάθειας ανάκαμψης της καπιταλιστικής κερδοφορίας, ζητώντας αλλαγές στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς αυτήν την κατεύθυνση. Ετσι, η Διακήρυξη αναφέρεται στους εξής άξονες:

• Ενθάρρυνση επενδύσεων από τον διπλασιασμό της χρηματοδοτικής ικανότητας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων («Σχέδιο Juncker»), με έμφαση στις βασικές προτεραιότητες, όπως η ψηφιακή οικονομία, έργα με χαμηλές εκπομπές άνθρακα για την Ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της Ενέργειας των διασυνδέσεων και των μεταφορών, των υποδομών καθώς και της έρευνας και της εκπαίδευσης.
• Ευρωπαϊκές πολιτικές για τη στήριξη της χρηματοδότησης των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ενωσης και κίνητρα για επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο.
• Σταθερός προσανατολισμός στην ανάπτυξη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, (δηλαδή αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων) προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία των αγορών, να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Καθώς επίσης και μια σειρά μέτρα για ειδικά επενδυτικά σχέδια, για σταθερότητα της ζώνης του ευρώ κ.α.

Στη Διακήρυξη των Αθηνών σημειώνεται η «ισχυρή δέσμευση» των συμμετεχόντων για την ευρωπαϊκή ενότητα. Δηλώνεται σεβασμός στην απόφαση της Μεγάλης Βρετανίας για έξοδο απ' την ΕΕ, κάτι που «θα πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό», αν και εκφράζεται η επιθυμία «στο μέλλον να έχουμε το Ηνωμένο Βασίλειο ως στενό εταίρο της ΕΕ».

Η απαίτηση για μέτρα ενίσχυσης της ανάκαμψης του κεφαλαίου πάει χέρι χέρι με μέτρα ενεργότερης δράσης σε πολεμικές συγκρούσεις για το μοίρασμα αγορών με πρόσχημα την Ασφάλεια. Σε αυτή την κατεύθυνση η Διακήρυξη αναφέρεται:

• Προώθηση μιας Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας. Σε αυτό το πλαίσιο, υποστηρίζουν τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για μια δίκαιη, βιώσιμη και συνολική διευθέτηση του προβλήματος της Κύπρου, χωρίς εγγυήσεις, βάσει των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας.
• Οπως αναφέρουν θα πρέπει να εξασφαλίζεται η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ μέσω συστηματικών ελέγχων, τις αναγκαίες τεχνολογίες, τη διασύνδεση των σχετικών βάσεων δεδομένων και τη δημιουργία Σωμάτων φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων.
• Να ενισχυθεί η συνεργασία κατά της τρομοκρατίας, παρέχοντας τα απαραίτητα εργαλεία, ιδίως στους τομείς της Αστυνομίας και της Δικαιοσύνης, καθώς και να ενισχυθεί η συνεργασία για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ριζοσπαστικοποίησης.
• Να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών. Να επανενεργοποιηθεί η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας.
• Να αναπτυχθούν οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές ικανότητες και η αμυντική βιομηχανία.
• Ενίσχυση της συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου και με τις χώρες της Αφρικής μέσα από την αναβάθμιση της συνεργασίας και της χρηματοδότησης για την εξασφάλιση της ασφάλειάς τους, την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, την προώθηση της οικονομικής τους ανάπτυξης.
• Ειδικά για τη Μετανάστευση: Αναθεώρηση του Δουβλίνου. Ενίσχυση της απόσπασης του προσωπικού του FRONTEX και της EASO για την υποστήριξη των συστημάτων ασύλου των κρατών της πρώτης γραμμής. Εφαρμογή των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την ανάγκη να επιταχυνθεί η μετεγκατάσταση. Συνέχιση της εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας κ.ά.

Το παραπάνω πνεύμα αποτυπώθηκε και στις κοινές δηλώσεις των ηγετών των κρατών. Ο Αλ. Τσίπρας μίλησε για την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο, με μέτρα «που θα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη και την απασχόληση και θα συμβάλλουν στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας με αναβάθμιση της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας και δυναμικές διπλωματικές πρωτοβουλίες».Διαβεβαίωσε, τέλος, εκ νέου ότι η σύνοδος αυτή συνιστά μια «θετική συμβολή στο διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης» και όχι μια ακόμα «ομαδοποίηση».

Ο Φρ. Ολάντ εξέφρασε τη φιλοδοξία οι χώρες του Νότου να χρησιμεύσουν στην ΕΕ συμβάλλοντας στην ενίσχυση της σταθερότητας, της ασφάλειας και της οικονομίας, ενώ ζήτησε μπροστά και στη Σύνοδο της Μπρατισλάβα να χαραχτούν πολιτικές «συνοχής μέσω διεύρυνσης του σχεδίου Γιούνκερ» και ενός «μεγάλου αναπτυξιακού προγράμματος». Ο Μ. Ρέντσι δήλωσε ότι η ΕΕ «δεν μπορεί να συνεχίσει να απαριθμεί κανόνες, τεχνικισμούς, δημοσιονομικά και λιτότητα». Ο Φ. Εγκιδάθου υποστήριξε ότι η Ισπανία στηρίζει πρωτοβουλίες για αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, όπως της ασφάλειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής κρίσης. Και στα τρία σκέλη, όπως είπε, πρέπει να δοθεί ευρωπαϊκή απάντηση. Ο Α. Κόστα εστίασε στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας για την αντιμετώπιση της «ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη» και για πολιτικές προώθησης των επενδύσεων, ώστε να δοθεί ώθηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη. Ο Ν. Αναστασιάδηςμίλησε για την ανάγκη ενός νέου προσανατολισμού στα σημαντικά θέματα που είναι η οικονομία, η ασφάλεια κ.ά. Ο Τζ. Μουσκάτ δήλωσε ότι η σύνοδος κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις, εξέφρασε τη στήριξή του στο σχέδιο Γιούνκερ και στη διεύρυνσή του. Ζήτησε διόρθωση του Δουβλίνου υπό τη σκοπιά της νέας πραγματικότητας που διαμορφώνουν οι προσφυγικές ροές.

Σε προπαγανδιστικό επίπεδο, οι εκκλήσεις των κατά πλειοψηφία σοσιαλδημοκρατών ηγετών των «κρατών του νότου» περί κοινωνικής Ευρώπης, περί οραμάτων και αξιών της αλληλεγγύης που πρέπει να ξαναζωντανέψουν αποσκοπούν ουσιαστικά να συσκοτίσουν το αντιλαϊκό περιεχόμενο της ατζέντας της Συνόδου.